İşin içinde “su” var…
Su deyip geçmeyelim, bu su bildiğimiz sulardan değil“Türkiye’nin gözbebeği” Sapanca Gölü’nden bahsediyoruz. Gerçi “Türkiye’nin gözbebeği” derken biraz fazla durumu içselleştiriyor da olabiliriz. Çünkü bizim “Değil Türkiye’nin, Dünya’nın en önemli içme suyu havzalarından” biri diye anlata anlata bitiremediğimiz Sapanca Gölü, sandığımız gibi “gözbebeği” falan değilmiş(!) meğerse…
Bizim aman bir zarar görmesin diye neredeyse“pamuklara sarıp sarmalayacağımız” Sapanca Gölü’nü, komşu Kocaeli’de bulunan Tüpraş neredeyse “çatısındaki plastik su deposu” rahatlığında kullanıyor…
Hem de beş kuruş para ödemeden!
Tüpraş’ın, kullandığı suyun parasını ödememesi çok nemli ama asıl konu para değil elbet!
Tüpraş’ı bilmeyen pek yoktur.
2005 yılında özelleştirilen Tüpraş’ı, Koç - Shell Grubu, 4 milyar 140 milyon dolarlı ihale bedeliyle satın almıştı. Tüpraş’ın 2011 cirosu 41 milyar TL.
Ayrıca Dünya’nın en prestijli Ekonomi Dergisi Fortune`nin 2012 yılında Türkiye`nin en büyük 500 şirketini belirlediği "Fortune 500"de TÜPRAŞ 47 milyar 99 milyon lira net satış ile ilk sırada yer almıştı.
SAPANCA GÖLÜ TÜPRAŞ`IN MALI DEĞİL!
Tüpraş’ın büyüklüğü ortada. Muazzam bir kuruluş ve elbette Türkiye ekonomisine de büyük katkıları vardır. Fakat yoğunlukla Sakarya’nın ve bir miktarda Kocaeli’nin içme suyu olarak kullandığı Sapanca Gölü’nden su çekmesi kabul edilemez!
Evet kabul edilemez ama 7 yıldır “şarıl şarıl” suyu çekende Tüpraş…
Hem suyu çekiyor hem de beş kuruş para ödemiyor. Yani içme suyunu sanayi soğutma işleminde kullanıyorsun bari parasını öde diyorsun ama hayır ödemiyor. 7 yıldır “Yağma Hasan’ın Böreği” misali bizim biricik Sapanca Gölü’müz Tüpraş’ı soğutmak için kendini yakıyor!
Tüpraş’ın çektiği suyun ne kadar olduğunu duyunca gözlerimiz faltaşı gibi açılıyor. Tüpraş “kendi açıklamasına göre” Sapanca Gölü’nden yılda 7,5 milyon metreküp su çekiyormuş!
Herhangi bir ölçüm yok…
Yani Tüpraş’ın ne kadar su çektiğine dair kamunun herhangi bir ölçme değerlendirme imkanı yok. Gerçek su kullanımının 7,5 milyon metreküpün çok üstünde 15 milyon metreküp civarında olduğu tahmin ediliyor.
Yani bildiğiniz Tüpraş Sapanca’yı perişan etmek için elinden geleni yapıyor.
Doğal su kaynağını, sanayi amaçlı kullandığına mı yanarsınız, bu kullanımı yaparken endüstriyel su kullanımı tahsisi olmadığına mı yanarsınız, yoksa her şeye rağmen kullandığı suyun parasını ödemediğine mi yanarsınız…
Sapanca Gölü konusunda yanacak çok şey var, siz istediğinizi seçebilirsiniz. Ama her biri diğerinden değerli…
Peki, işyerleri tonuna 5,71 TL ücret öderken Türkiye’nin en büyük firmalarından olan devasa Tüpraş neden kullandığı suyun parasını ödemez! Bu sorunun cevabını bulmak hiç kolay değil.
“GEREĞİ YAPILIR” DEDİ FAKAT…
Mesela Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu bile bu sorunun cevabını bilmiyor! Direk bakanlığı ile ilgili olmasına rağmen Bakan Eroğlu bu konuda bilgi sahibi değil. Veya bilgisi var ancak kamuoyuna açıklamıyor.
Mayıs Ayı’nda bir dizi temaslarda bulunmak için Sakarya`ya gelen Veysel Eroğlu, gazetecilerin Sakarya ve Kocaeli`nin içme suyu ihtiyacını karşılayan Sapanca Gölü ile ilgili sorularını da cevaplandırmaya çalışmıştı. Ancak pek dişe dokunur cevaplar göremedik.
O gün Bakan Eroğlu, yeni bir su kanunu hazırladıklarını, su yönetiminin tek elde toplanacağını dile getirmişti. Eroğlu konuşmasının devamında; "Bu konuda dağınıklık vardı. Başbakanımız talimat verdi. Artık su tahsisleri konusunda tek yetkili Orman ve Su İşleri Bakanlığı olacak. Bakanlığa bağlı olarak da Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ve Su Yönetimi Genel Müdürlüğü yetkili olsun diye karar kılındı. Bu konuda düzenlemeler yapılıyor. Bu konuya el atacağız. Bu meseleye (Tüpraş) Bu meseleye bakacağız. Hakikaten bir haksızlık varsa bunu ödeyecekler. Özelleştirme yapılırken su tahsisi yapılıp yapılmadığına bakılacak. Yapılmadıysa her su çeken parasını ödemesi lazım. Geriye dönük tahsilat konusunda da hukuki olarak bir incelensin. Ona göre gereği yapılır. Şimdi ezbere bir şey söylemek doğru değil" diye konuşmuştu.
Ardan yedi yıl geçmiş, özelleştirme yapılırken Tüpraş’a su tahsisi yapılıp yapılmadığını bakan bilmiyor ve konunun araştırılacağını söylüyor…
Sanırım araştırma uzun sürecek, Mayıs Ayı’nın başında başlayan araştırmadan hala bir haber yok.
Bizim haberimiz olmadığı gibi mesela diğer milletvekillerinin de haberi yok konunun akıbetinin ne olduğundan. CHP Sakarya Milletvekili Engin Özkoç’da, bakanın “inceleme başlatacağız”açıklamasının ne aşamada olduğuna dair Meclis’e bir soru önergesi de vermişti. Ama bu soru önergesinden de herhangi bir cevap alınamadı.
ÖZKOÇ’UN SUÇ DUYURUSU VE…
Soru önergesine cevap alamayan Engin Özkoç, geçtiğimiz haftalarda Kocaeli Cumhuriyet Başsacılığı’na giderek Tüpraş hakkında izinsiz su kullandığı için suç duyurusunda bulundu. Özkoç’un bu hamlesi önemli bir hamle. Siyasi olarak önemli çünkü, Tüpraş’ın sahibi olan Koç Holding’in CHP’nin üzerinde çok belirleyici bir etkisi olduğu herkes tarafından konuşulur ve bilinir. Siyasi olarak geleceğini karartma ihtimaline karşı Özkoç’un bu davranışını önemli buluyorum.
Özkoç’ın suç duyurusuyla eğer Tüpraş aleyhine dava açılır ve verdiği zarar, kullandığı suyun bedeli vs. ödetilir ise bu işin öncelikle keyfini Engin Özkoç çıkaracaktır. Fakat partisindeki durumu ne olur onu bilemeyiz. Böyle bir hamle CHP tarafından sindirilir mi yoksa, Özkoç bir çırpıda harcanır mı tahmin etmek bile zor.
İNCELEME BAŞLATILAMADI MI?
Bakan “inceleme başlatacağız” dedi. Özkoç, Tüpraş hakkında suç duyurusunda bulundu! Artık bu kadar aktiviteden sonra adalet Tüpraş’tan bu bedelleri alır diye umuyoruz.
Fakat, bu işin sonucunda Tüpraş’ın ceza almasının siyasi rantını Engin Özkoç’a yedirmeyi göze alan Sakarya Milletvekillerinin de durumu daha ciddiye almalarını naçizane öneriyorum. Çünkü ortada düpedüz bir haksızlık var ve kaybedilen zaman dilimi çok büyük, ödenmeyen para faiziyle hesaplandığında ürkütücü seviyelerde…
ADASU MESELEYİ ÇÖZECEKTİ AMA…
2005 veya 2006 yılında SASKİ (Sakarya Su ve Kanalizasyon İşleri) O zamanki adıyla ADASU, İzmit Su idaresine (İSU) “Su havzası bizim, bırakın Tüpraş ile ilgili olan müeyyideyi biz işletelim. Siz sorumluluğu almayın biz bu işi halledebiliriz.” Teklifini sundu. Ancak İzmit Su İşleri “su”yaptı ve o zamanki ADASU’nun teklifini kabul etmedi…
Sonuç ortada, o gün bugün durum felaket. Tüpraş istediğini yapıyor. İSU, Bakanlık ve AK Partili Sakarya Milletvekillerimiz konuya müdahil olmak içi çok ağırdan alıyorlar. Sapanca Gölü’de hoyratça kullanılıyor.
KOCAELİ NEDEN GÖZ YUMUYOR?
Kocaeli için işin ekonomik boyutu büyük olduğu için belki “göz yumuluyor” diye de düşünüyorum. Türkiye’nin en büyük ve en karlı kurumu İzmit’teki Tüpraş.
Böyle bir kurumu her il kendi sınırlarında görmek ister. Tabi kaşını gözünü sevdiğinden değil dev şirketin vergi ödemelerini kendi iline yapması için.
Tüpraş’ın vergilerini İzmit’e yatırıyor olması belki de bu “göz yummayı” daha da belirgin hale getiriyor olabilir
Mesela bu konuda da Sakarya bir adım geridedir. Toyota vergisini Sakarya’ya ödemez, İstanbul’a öder. Ama fabrika bizim topraklarımızda üretim yapar…
Neyse bu konu bambaşka sonra gireriz belki.
MESELE TÜPRAŞ’IN PARA ÖDEMEMESİ OLAMAZ!
Tüpraş’ın Sapanca Gölü’nden “parasını ödemeden” su kullanmasını önemseyelim ama asıl mesele bu değil elbette. Tüpraş 7 yıldır kullandığı suyun bedelini bir çırpıda ödeyebilir hem de tamamını peşin olarak. Bu çok büyük bir rakam olsa da Tüpraş ve Koç için çerez parası kıvamındadır ancak! İşi paraya dayandırıp orada bıraktığımızda, “parasını ödemeden kullanamazsın” argümanı çürür gider. Bu argüman üzerinden yola çıkamayız, ya da tüm projemizi “Tüpraş Sapanca Gölü’nden su kullanıyor ama parasını ödemiyor”un üzerine inşa edemeyiz…
Asıl mesele, içme suyu olarak çok değerli olan Sapanca Gölü’nün “insani amaçlar” için kullanımıdır. İçme suyu da bunun en önemli ayağıdır.
Yoksa Tüpraş’ı para ile köşeye sıkıştıramayız, parayı öder suyu da kullanmaya devam eder. Tüpraş’ı kendisine başka kaynaklar bulması konusunda zorlamalıyız. Başka türlü bir çözümün Sapanca Gölü’nü rahatlatması pek mümkün görünmüyor…
